Với đồng bào Mông, cây sáo và những điệu sáo là báu vật không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tinh thần. Ở những bản làng mà người Mông cư trú đông thì bao giờ cũng có nghệ nhân làm sáo, làm khèn Mông. Chế tác sáo là một quá trình công phu, tỷ mỉ, đòi hỏi kinh nghiệm, sự tinh tế và tình yêu của mỗi nghệ nhân dành cho loại nhạc cụ dân tộc này.
Anh Ly Mí Kịa sinh ra và lớn lên ở thôn Tìa Súng, xã Sủng Trái, huyện Đồng Văn, nơi những rừng trúc vươn cao, chắt chiu từng chút dinh dưỡng trên đá xám để sinh tồn. Tuy còn trẻ tuổi, nhưng anh Kịa đã là một nghệ nhân có tiếng trên vùng cao nguyên đá về làm sáo. Ở thôn của anh, những rừng trúc như thế này được người dân bảo vệ, giữ gìn bởi nó là nguồn nguyên liệu để chế tác những cây sáo Mông.
 |
Anh Ly Mí Kịa chọn những cây trúc về để làm sáo |
So với sáo trúc thông thường, cây sáo Mông có nhiều điểm đặc biệt từ cấu tạo, chất liệu chế tác, cho đến âm thanh khi thổi. Điểm khác biệt lớn nhất nằm ở lá lam bằng đồng, hay còn gọi là lưỡi gà được gắn vào phần đầu của sáo, khiến cho cây sáo Mông có âm điệu rất riêng. Quy trình làm sáo hoàn toàn thủ công. Dù có máy cảm âm hỗ trợ nhưng quan trọng nhất vẫn phải dựa vào kinh nghiệm và cảm giác của nghệ nhân. Vì thế có thể nói sáo Mông tuy có nhiều, nhưng mỗi cây sáo đều là độc bản.
 |
Anh Ly Mí Kịa sinh ra và lớn lên ở thôn Tìa Súng, xã Sủng Trái, huyện Đồng Văn |
 |
Vẻ đẹp và âm thanh độc đáo của cây sáo Mông đang được các thế hệ gìn giữ |
 |
Quy trình làm sáo hoàn toàn thủ công |
Trở về từ Hà Nội để nghỉ Tết, sinh viên Ly Minh Cường, đang theo học tại Học viện âm nhạc Quốc gia Việt Nam mang theo chiếc cúp danh giá vị trí quán quân bảng thi nhạc cụ dân tộc tại giải thưởng Thanh âm – Học viện âm nhạc Triết Giang, Hàng Châu, Trung Quốc. Nhiều năm trước, cây sáo mà nghệ nhân Ly Mí Kịa làm riêng cho Cường đã khơi nguồn niềm đam mê sáo của cậu bé người Mông và giúp Cường có được những thành công trong hành trình lan tỏa vẻ đẹp của văn hóa Mông đến với bạn bè trong nước và quốc tế.
 |
Sáo Mông tuy có nhiều, nhưng mỗi cây sáo đều là độc bản |
Vẻ đẹp và âm thanh độc đáo của cây sáo Mông đang được các thế hệ gìn giữ, trao truyền và lan tỏa ra cộng đồng. Đó là môt hành trình đầy ý nghĩa và cảm hứng, được ươm mầm từ chính những điều giản dị thường ngày trong cuộc sống nơi đây./.
Huyền Trang- Minh Hưng
Ý kiến bạn đọc