Nghiên cứu phương pháp mới trong thi công nhà trình tường

Nhà trình tường, bờ rào đá vốn là những nét văn hóa đặc sắc bao đời nay của đồng bào Mông vùng cao nguyên đá. Hiện ny, khi kinh tế xã hội phát triển thì tại nhiều nơi, nhà trình tường đang dần được thay thế bằng những ngôi nhà xây hiện đại. Điều này là đáng mừng, song cũng đặt ra cho các cấp, các ngành bài toán phải làm gì để vừa phát triển kinh tế vừa bảo tồn văn hóa truyền thống?

Nhà trình tường trên Cao nguyên đá

Nhà trình tường là kiến trúc được xây dựng bằng đất. Ngoài những ưu điểm, nhà trình tường cũng bộc lộ nhiều hạn chế như, thân tường hay bị nứt, chân tường khi ngấm nước có nguy cơ bị đổ. Do đó, hiện nhiều hộ gia đình đã sử dụng các vật liệu như xi măng, sắt thép và kiến trúc ngoại lai để làm nhà. Những điều này không chỉ làm mất bản sắc văn hóa mà kiến trúc nhà trình tường cũng bị phá vỡ.

Nhóm nghiên cứu thử nghiệm phương pháp mới trong xây dựng nhà trình tường

Từ giữa năm 2020, nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Địa chất đã đề xuất triển khai đề tài khoa học Nghiên cứu thử nghiệm lựa chọn công nghệ thi công nhằm bảo tồn di sản kiến trúc nhà truyền thống dân tộc Mông trên Cao nguyên đá Đồng Văn. Mục tiêu nhằm khảo sát hiện trạng, kinh nghiệm xây dựng nhà trình tường truyền thống; lấy mẫu và phân tích đất dùng để trình tường, các mỏ đất nổi bật về chất lượng, trữ lượng.

Trong khuôn khổ của Đề tài nhóm nghiên cứu đã thực hiện thử nghiệm 1 mẫu nhà trình tường bằng phương pháp mới tại thôn Lũng Cẩm xã Sủng Là, huyện Đồng Văn. Theo đó, đất để làm nhà được nghiền nhỏ rồi pha trộn đất với 1 phần xi măng và một lượng phụ gia nhất định tạo nên độ ẩm vừa phải. Sau khi đất được đổ vào khuôn sẽ được đầm, ép bằng máy nén khí đợi đến khi tường khô sẽ tháo ván ra sau đó trình lớp tiếp theo.

So với phương pháp trình tường truyền thống của đồng bào Mông vùng cao, nhóm nghiên cứu đề xuất bổ sung 3 điểm mới là: Trộn vào đất 1 lượng xi măng và chất phụ gia nhất định để tăng tính kết dính. Để bảo vệ chân tường, cần xây dựng chân móng cứng cho nhà trình tường. Đối với khung nhà và xà nhà có thể sử dụng các vật liệu như sắt thép để thay thế cho vật liệu gỗ vừa thuận tiện trong thi công đồng thời góp phần bảo vệ môi trường./.

Tuấn Quỳnh - Văn Hương