Sinh sống cả nghìn năm tại huyện Hoàng Su Phì, đồng bào dân tộc Dao đỏ xã Hồ Thầu đã tạo dựng nên một đời sống vật chất, tinh thần đặc sắc, thể hiện qua hệ thống lễ hội cổ truyền, các phong tục tập quán lâu đời. Nền văn hóa có ngôn ngữ, phong tục tập quán, truyện, thơ, tục ngữ, dân ca, dân vũ, mỹ thuật. Trong đó có nhiều lễ tục, diễn xướng dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ.

Người Dao đỏ ở Hồ Thầu, Hoàng Su Phì vẫn gìn giữ được gần như tất cả những lễ hộ, lễ nghi, lễ thức dân gian của dân tộc

Người dao đỏ xã Hồ Thầu có quan niện cuộc sống dân gian phản ánh văn hóa tâm linh, thế giới quan, nhân sinh quan cũng như quan niệm về 3 tầng thế giới của người Dao. Đến bây giờ người Dao đỏ ở Hồ Thầu vẫn gìn giữ được gần như tất cả những lễ hộ, lễ nghi, lễ thức dân gian của dân tộc, như Lễ cúng Bàn Vương, Lễ Cấp sắc. Đặc biệt nhất là Lễ hội Quỹa Hiéng, đã được công nhận Di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia. Các Lễ hội này có một điểm chung là nhớ về nguồn cội, cầu mong cuộc sống an bình. 

Bộ tranh Tam Thanh thể hiện các vị Thần tiên cai quản các cõi theo Tín ngưỡng của Người Dao

Chúng tôi đã đến thăm một gia đình người Dao tại xã Hồ Thầu nằm cheo leo trên một mỏm đồi đất, giữa rừng vầu xanh tốt. Tại đây ông Triệu Chàn Vảng vẫn giữ được một bộ tranh thờ cổ còn khá nguyên vẹn và đầy đủ. Đây là bộ tranh Tam Thanh thể hiện các vị Thần tiên cai quản các cõi theo Tín ngưỡng của Người Dao.

Nhảy lửa là một trong những nghi lễ thiêng liêng nhất người dao đỏ xã Hồ Thầu

Lửa rất quan trọng trong văn hóa của người dao đỏ xã Hồ Thầu, bởi vậy, nhảy lửa là một trong những nghi lễ thiêng liêng nhất. Trước khi đốt lửa để nhảy, người tham gia nhảy lửa phải thực hiện các nghi thức cầu khấn, thắp hương, cúi đầu trước bàn thờ tổ tiên. Các thành viên đội nhảy lửa đều là đàn ông đã trưởng thành, trải qua lễ cấp sắc. Những đôi chân trần nhảy múa trên than hồng là sự mạnh mẽ, sự kết nối và tinh thần cộng đồng cùng thực hiện một trong những nghi thức thiêng liêng nhất của dân tộc mình.

Việc lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc Dao đỏ xã Hồ Thầu, trong đó có các Nghi thức cúng lễ, Nghề Truyền thống sẽ trở thành tài nguyên quý cho du lịch sau này.

Người Dao đỏ ở xã Hồ Thầu, huyện Hoàng Su Phì đã và đang bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa đặc sắc, riêng biệt cùng cộng hưởng với các dân tộc khác, tạo nên bức tranh đa sắc, nhiều giá trị độc đáo của các dân tộc tỉnh Hà Giang./.

Đức Long (Huyện Hoàng Su Phì)